Năm 1970, nhiều trường đại học trở về Hà Nội sau những năm tạm sơ tán tránh máy bay Mỹ ném bom. Thời gian này, cuộc kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn căng thẳng, nhu cầu chi viện cho các mặt trận phía Nam trở nên cấp bách. Hưởng ứng phong trào Ba sẵn sàng và thực hiện lệnh tổng động viên, các địa phương đồng loạt gọi thanh niên, sinh viên đi khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự.
Đợt tuyển quân đông nhất là vào năm 1971. Trong số hàng nghìn tân binh đi theo tiếng gọi của Tổ quốc là không ít những sinh viên đang học tập dưới mái trường Thủy lợi. Ngày 6/9/1971, lễ xuất quân diễn ra ngay tại sân nhiều trường đại học, có bạn bè, thầy cô đưa tiễn. Những khuôn mặt thư sinh đã “cởi áo trắng, khoác áo xanh” lên đường nhập ngũ và tham gia huấn luyện tại vùng đồi núi thuộc tỉnh Hà Bắc (cũ). Phần đông số sinh viên ấy được biên chế vào các đơn vị chiến đấu như các trung đoàn 95, 101, 18 của Sư đoàn 325; 338; 308.
Những người lính tham gia đợt tuyển quân ngày 6/9/1971
Lớp lính sinh viên ấy có mặt trên khắp trận tuyến, từ Thành cổ Quảng Trị đến chiến trường Đông Nam Bộ, tham gia giải phóng Buôn Mê Thuột, ở Sài Gòn vào ngày 30/4/1975. Trong hơn 10.000 sinh viên lên đường thì hơn một nửa hy sinh tại các mặt trận phía Nam, trên đất Lào, nhưng nhiều nhất là trong chiến dịch 81 ngày đêm bảo vệ thành cổ Quảng Trị năm 1972.
Sau 46 năm ngày lên đường chống Mỹ cứu nước, hôm nay, những con người của Hội Cựu sinh viên – chiến sĩ 6971 (gọi tắt: Hội 6971; cái tên 6971 của Hội chính là viết tắt ngày nhập ngũ mồng 6 tháng 9 năm 1971) đã có buổi gặp mặt đầy xúc động để cùng ôn lại những tháng ngày “nằm gai nếm mật”, khi mà kẻ thù buộc ta ôm cây súng, khi ban ngày chiến đấu – ban đêm súng vẫn gối trên đầu.
Hội 6971 gặp mặt truyền thống
"Lớp sinh viên nhập ngũ khi ấy đa phần là tri thức, rời giảng đường, chúng tôi đều nuối tiếc. Nhưng đất nước có chiến tranh, cầm súng là bổn phận, cũng là vì danh dự của một thế hệ, một lớp người. Khi ra mặt trận, chúng tôi vẫn chiến đấu dũng cảm, kiên cường. Trong chiếc ba lô ngoài quân tư trang thì nhiều người còn đem theo một vài cuốn sách, sổ tay làm nhật ký… hy vọng có ngày trở về để được tiếp tục đi học", ông Vũ Quốc Hùng – Hội 6971 kể lại.
Tham gia quân ngũ ở cái tuổi đôi mươi khi mới chỉ là sinh viên Khoa Toán, Trường Đại học Tổng hợp (nay là Đại học Quốc gia Hà Nội), thầy Nguyễn Quý Lăng (sinh năm 1952) – nguyên Giảng viên Bộ môn Toán – Trường Đại học Thủy lợi là 1 trong số những thành viên của Hội 6971 và cũng là tác giả của ca khúc “Mãi mãi tuổi hai mươi” – một thước phim quay chậm hồi tưởng lại về quá khứ đã lùi xa, về quãng thời gian của những người lính sinh viên đầy kiêu hãnh, tự hào trong gian khổ
Thầy giáo Nguyễn Quý Lăng
Thầy Nguyễn Quý Lăng chia sẻ: “Trong thời kỳ này phong trào văn hóa – văn nghệ đã tác động rất lớn đến tình cảm, nhiệt huyết, sự kiêu hãnh của thanh niên; biến những bỡ ngỡ của người sinh viên quen cầm bút thành sức mạnh nắm chắc cây súng khi ra chiến trường. Âm hưởng của các ca khúc như: Bước chân trên dãy Trường Sơn, Anh vẫn hành quân… hay những ca khúc Nga khi đó sẽ luôn là những giai điệu không thể nào quên”
Những người “lính sinh viên” chia sẻ về kỷ niệm đã qua
Thay mặt Ban Giám hiệu, GS.TS Nguyễn Quang Kim – Bí thư Đảng ủy – Hiệu trưởng cũng bày tỏ niềm tự hào về lớp sinh viên của mái trường Thủy lợi đã tham gia công cuộc giải phóng nước nhà. Hòa bình lập lại, những người “lính sinh viên” vẫn gắn kết quần tụ, giúp đỡ lẫn nhau vượt lên khó khăn, nghèo nàn… Điều đáng quý trong di sản của những người “lính sinh viên” Hội 6971 để lại cho thế hệ mai sau là nhiều tác phẩm hồi ký, truyện ngắn, văn thơ. Nhiều sinh viên-chiến sĩ ưu tú đã ngã xuống nhưng họ để lại những di sản tinh thần và di sản vật thể vô giá cho thế hệ mai sau.
GS.TS Nguyễn Quang Kim – Bí thư Đảng ủy – Hiệu trưởng phát biểu
Buổi gặp mặt truyền thống của Hội Cựu chiến bình – sinh viên 6971 đã có những nụ cười, những nước mắt, có những câu chuyện kể về tình đồng đội, nghĩa anh em… Đằng sau những vòng tay ôm riết đó còn là lẽ sống, là lý tưởng sống của cả một thế hệ. Như cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã viết: "Tổ quốc ghi công lớp lớp thầy giáo, sinh viên đã xếp bút nghiên lên đường chiến đấu và đóng góp xứng đáng vào chiến thắng của dân tộc. Tinh thần yêu nước mãi mãi là ngọn lửa soi sáng các thế hệ thanh niên Việt Nam trong sự nghiệp phát triển đất nước trở thành quốc gia giàu mạnh, hòa bình và hạnh phúc".
Tiếp bước và giữ gìn truyền thống của lớp cha anh, những người lính sinh viên đã xếp bút nghiên, tạm biệt mái trường để đất nước, dân tộc giành chiến thắng trong cuộc đánh đuổi ngoại xâm, loại trừ những kẻ đi ngược lại lợi ích dân tộc; lớp sinh viên hôm nay, nguyện là những người lính xung kích trong cuộc cách mạng khoa học công nghệ 4.0, đưa đất nước đến chiến công mới: Việt Nam thực sự có dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng , văn minh.
Bích Việt – Ảnh Minh Thành