Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có mối quan tâm rất lớn đến việc "xây dựng nền y học Việt Nam", Người xem những lời giáo huấn của các bậc tiền bối về y đức là bài học quý để căn dặn các thế hệ thầy thuốc đời sau học tập và noi theo, vì vậy trong cuộc đời hoạt động cách mạng và cả hệ thống tư tưởng cách mạng của mình, việc xây dựng nền y học Việt Nam vững mạnh, trong đó việc xây dựng người thầy thuốc Việt Nam mẫu mực được Người đặc biệt quan tâm.
Nói đến công tác bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu phương châm "Phòng bệnh là chính" lên hàng đầu. Trong 12 điều răn cán bộ, Người căn dặn "… Phải dạy đồng bào vệ sinh thường thức". Người nói: "Mỗi người dân yếu ớt tức là làm cho cả nước yếu ớt một phần, mỗi một người dân mạnh khoẻ tức là góp phần làm cho cả nước mạnh khoẻ", "…Việc gì cũng cần có sức khoẻ mới thành công". Người kêu gọi "luyện tập thể dục, bồi bổ sức khoẻ là bổn phận của mỗi người dân yêu nước". Người đã phát động phong trào "đời sống mới" với nội dung chủ yếu là giữ gìn vệ sinh.
Ảnh: internet
Từ khi hoà bình được lập lại ở miền Bắc và trong những năm chống Mỹ cứu nước, mỗi khi đi thăm một xí nghiệp, một hợp tác xã, cơ quan, đơn vị bộ đội, trường học hay bệnh viện… trước hết Người xem nơi ăn, chốn ở, nhà bếp, nguồn nước, nhà tắm, hố xí và dặn dò mọi người ăn ở trật tự vệ sinh. Người nghiêm khắc phê bình cán bộ lãnh đạo ở một số đơn vị xem thường công tác vệ sinh và đời sống quần chúng.
Đặc biệt, trong thư gửi Hội nghị cán bộ y tế toàn quốc ngày 27 tháng 2 năm 1955, Bác Hồ đã gửi thư căn dặn ba điều như sau:
– "Trước hết là phải thật thà đoàn kết- Đoàn kết là sức mạnh của chúng ta. Đoàn kết thì vượt được mọi khó khăn, giành được nhiều thành tích.
Đoàn kết giữa cán bộ cũ và cán bộ mới. Đoàn kết giữa tất cả những người trong ngành y tế, từ bộ trưởng, thứ trưởng, bác sỹ, dược sỹ cho đến các anh chị em giúp việc. Bởi vì công việc và địa vị tuy có khác nhau, nhưng người nào cũng là một bộ phận cần thiết trong ngành y tế, trong việc phục vụ nhân dân.
– Thương yêu người bệnh- Người bệnh phó thác tính mạng nơi các cô, các chú. Chính phủ phó thác cho các cô, các chú việc chữa bệnh tật và giữ gìn sức khoẻ cho đồng bào. Đó là nhiệm vụ vẻ vang.
Vì vậy, cán bộ cần phải thương yêu, săn sóc người bệnh như anh, em ruột thịt của mình coi họ đau đớn cũng như mình đau đớn. "Lương y phải như từ mẫu" câu nói ấy rất đúng.
– Xây dựng một nền y học của ta- Trong những năm nước ta bị nô lệ thì y học cũng như các ngành khác đều bị kìm hãm. Nay chúng ta đã được độc lập tự do, cán bộ cần giúp đồng bào, giúp chính phủ xây dựng một nền y học thích hợp với nhu cầu của nhân dân ta. Y học cần phải dựa trên nguyên tắc: khoa học dân tộc và đại chúng.
– Ông cha ta ngày trước có nhiều kinh nghiệm quý báu về cách chữa bệnh bằng thuốc ta, thuốc bắc. Để mở rộng phạm vi y học, các cô, các chú cũng nên chú trọng nghiên cứu và phối hợp thuốc "Đông" và thuốc "Tây".
Năm 1964 trong hội nghị chính trị đặc biệt họp tại Hà Nội, khi thấy giáo sư Nguyễn Xuân Nguyên, cố Viện trưởng Viện mắt, Bác liền hỏi "Chú Nguyên, chú chữa mắt, chú có biết vì sao về các làng xóm vẫn thấy các cháu còn toét mắt"?. Và trong lúc giáo sư đang tìm câu trả lời thì Bác đã nói: "Các cô, các chú chưa chú ý tuyên truyền phòng bệnh trong nhân dân. Phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền phòng các bệnh mắt sâu rộng hơn nữa"!
Mùa xuân năm 1946, Bác còn nhắc nhở cán bộ y tế: "Đừng có ngại khó, ngại khổ. Phải lao mình vào chỗ bẩn để làm cho sạch; phải dấn thân vào chỗ đau khổ để làm giảm bớt đau khổ. Lương y phải như từ mẫu, phải dịu dàng, khiêm tốn, thương yêu đồng bào, không được hách dịch ban ơn…"
Lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trở thành phương châm hành động của các thế hệ thầy thuốc nước ta. Trong nhiều thập niên qua, ngành y tế Việt Nam đã không ngừng phát triển và trưởng thành về mọi mặt, từ tổ chức mạng lưới đến chất lượng trong công tác phòng và chữa bệnh, bảo vệ sức khoẻ nhân dân.
Để ghi nhận sự cống hiến to lớn và bày tỏ sự biết ơn đội ngũ thầy thuốc, từ năm 1955, Bộ y tế đã lấy ngày 27/2 làm ngày truyền thống của ngành. Ngày 6/2/1985, Hội đồng Bộ trưởng đã đưa ra quyết định ngày 27/2 hằng năm là "Ngày thầy thuốc Việt Nam" nhằm nêu cao trách nhiệm và tài trí của người cán bộ y tế trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ngọc Lâm