PV: Thưa Giáo sư, Tiến sỹ Vũ Trọng Hồng! Được biết GS vừa trúng cử chức Chủ tịch Hội Thuỷ lợi Việt
GS.TS Vũ Trọng Hồng : Trước tiên thay mặt Ban chấp hành mới, tôi xin cảm ơn các cơ quan, đoàn thể, những cá nhân và tập thể trong Hội đã ủng hộ và tạo điều kiện để Đại hội thành công. Sự kiện này thể hiện tình đoàn kết, niềm tin mạnh mẽ vào những người làm công tác thuỷ lợi đang quản lý và điều phối nguồn nước, một loại tài nguyên không thể thiếu được của con người trên trái đất này. Quản lý, sử dụng nước có hiệu quả trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế cũng như trong điều kiện biến đổi khí hậu trên toàn cầu đang đặt ra những thách thức và cơ hội mới cho Ngành Thuỷ lợi cũng như Hội Thuỷ lợi Việt
PV: Thời gian qua, Hội Thuỷ lợi Việt Nam đã làm được một số việc, đóng góp một phần đáng kể cho Ngành Thuỷ lợi, nhưng những việc nào, theo GS là đáng được ghi nhận?
GS. TS Vũ Trọng Hồng: Từ lúc thành lập Hội Thuỷ lợi Việt Nam đến nay, Hội đã có nhiều hoạt động tích cực như góp ý, phản biện, đề xuất nhiều chủ trương, chính sách liên quan đến lĩnh vực thuỷ lợi. Nổi bật là sự tham gia tích cực phương án xây dựng đập Sơn La ở cao trình thấp, được Quốc hội thông qua; góp ý về nguyên nhân và giải pháp khắc phục đối với tình trạng lũ lụt miền Trung; đóng góp ý kiến về qui hoạch Thủ đô, Chiến lược Quốc gia về Tài nguyên nước, Chiến lược phát triển thuỷ lợi đến năm 2020; triển khai tích cực Nghị quyết “tam nông”của Chính phủ. Hội còn tích cực vận động thành lập các Chi hội, Hội viên tập thể và các Hội thuỷ lợi địa phương. Hội cũng đã tham gia tư vấn thiết kế, tư vấn thẩm tra một số dự án thuỷ lợi – thuỷ điện… Đạt được kết quả trên là nhờ sự cố gắng của các hội viên, của Ban chấp hành các khoá và sự quan tâm chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sự ủng hộ của Bộ nội vụ và Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam. Đó là những việc làm có hiệu quả đáng được ghi nhận. Tuy nhiên, để phấn đấu trở thành một tổ chức xã hội nghề nghiệp thực sự vững mạnh, tôi nghĩ rằng, việc quan trọng trước tiên Hội Thuỷ lợi cần phải tiếp tục kiện toàn tổ chức, đẩy mạnh xây dựng, phát triển các Chi hội, các Hội thành viên. Đẩy mạnh hoạt động chuyên môn, nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc. Thông qua hội nghị, hội thảo để phổ biến kiến thức và trao đổi kinh nghiệm về khoa học, công nghệ, khoa học quản lý thuỷ lợi trong các hội viên; đặc biệt cần chú ý đến đội ngũ kỹ thuật thuỷ lợi, trí thức trẻ trong các Trường, Viện. Về mặt đối ngoại, cần đẩy mạnh tham gia họat động tích cực trong Mạng lưới cộng tác vì nước Đông Nam Á và tiến hành các thủ tục cần thiết để gia nhập Hội nước Quốc tế..
PV: Tình hình biến đổi khí hậu đang có chiều hướng phức tạp. Chắc chắn rằng, biến đổi khí hậu sẽ tạo ra các trạng thái khí hậu cực đoan, thiên tai sẽ xuất hiện nhiều hơn, không tuân theo quy luật thường có, đặc biệt vấn đề nước biển dấng sẽ trở thành thách thức lớn đối với Việt Nam. Vậy theo Giáo sư, chúng ta phải làm gì để giảm thiểu và thích ứng với biến đổi khí hậu?
GS. TS Vũ Trọng Hồng: Biến đổi khí hậu gây ra nhiều hậu quả, song mỗi khu vực trên trái đất này mức độ tác động lại khác nhau. Đối với Việt
PV: Những năm gần đây, tình hình lũ lụt ở Miền Trung đã xảy ra khá trầm trọng, ảnh hưởng lớn đến nông nghiệp, nông dân và nông thôn các tỉnh Miền Trung. Đây là vấn đề rất lớn. Nếu có thể nói tới nguyên nhânchủ yếu và giải pháp để giảm thiểu, phòng tránh lũ lụt ở Miền Trung thì Giáo sư đề cập đến những vấn đề gì?
GS. TS Vũ Trọng Hồng: Trước đây miền Trung vẫn là vùng thường gặp bão lũ(bình quân 4 năm một lần), song gần đây hiện tượng đó xảy ra thường xuyên hơn, mức độ lớn hơn. Như tôi đã nói ơ trên, một phần do thiên nhiên biến động (cường độ mưa lớn hơn, kéo dài hơn) nhưng một phần do con người gây ra (phá rừng lũ tập trung nhanh hơn, đào đất làm đường xây dựng các công trình gây sạt lở đất nghiêm trọng hơn, hồ chứa xây dựng không có dung tích phòng lũ nên lũ kéo dài hơn, con người không kịp thích nghi nên cây trồng, nhà cửa hư hỏng nhiều). Giải pháp ứng phó trên thế giới và trong nước có nhiều, song việc áp dụng còn bị động bởi lẽ chưa có được một đội ngũ khoa học kỹ thuật chuyên sâu, và sự quản lý điều hành còn chưa đồng bộ. Tôi muốn nói thêm đến vùng đồng bằng sông Cửu Long, tuy hiện nay thiên tai chưa xảy ra nặng nề như ở miền Trung, song trong tương lai mức độ sẽ nghiêm trọng khôn lường. Đó là vấn đề nước ngọt, sự sống còn cho miền Tây Nam Bộ. Hà Nội đã phải dùng nước của hồ Hoà Bình để bù cho sự thiếu hụt nước ngầm. Thành phố Hồ chí Minh chắc chắn ngày càng cần nhiều nước ngọt từ hồ Dầu Tiếng. Bến Tre sẽ phải tiếp nước từ thượng nguồn sông Tiền. Vậy Trà Vinh, Sóc Trăng, Kiên Giang …sẽ lấy nước ngọt từ đâu? Đã có những kế hoạch xây dựng các hồ cục bộ trong các vùng, thậm chí ở cả ven biển. Kinh nghiệm xây dựng các hồ nhỏ ở Hà Lan cho thấy công trình đó không phải là nguồn nước sinh hoạt của con người. Tôi nghĩ rằng đó là thách thức lớn nhất cho chúng ta trong tương lai. Tôi hình dung phía trước chúng ta còn nhiều gian nan, nhưng tôi luôn vững tin vào sự nghiệp phát triển thuỷ lợi nước nhà.
PV: Nói như vậy, tôi hiểu ý Giáo sư là Ngành Thuỷ lợi đang gặp phải những khó khăn, thách thức rất lớn và phía trước chúng ta chưa phải là hào quang. Xin có đôi chút riêng tư: Tôi được biết bản thân Giáo sư đã qua nhiều môi trường làm việc như lãnh đạo và giảng dạy TrườngĐại học Thuỷ lợi, lãnh đạo và chỉ huy công trường xây dựng thuỷ điện Trị An ở Đồng Nai và làm quản lý Vụ xây dựng cơ bản, rồi làmThứ trưởng BộThuỷ lợi, Bộ Nông nghiệp và Phát triểnNông thôn. Điều đáng quý là, sau khi nghỉ hưuGiáo sư còn say sưa tham gia góp ý, phản biện, tư vấn các chiến lược, chủ trương, các dự án liên quan đến thuỷ lợi; đặc biệt giáo sư còn giành nhiều thời gian, tâm huyết để giảng dạy, truyền đạt kinh nghiệm nghề nghiệp cho nhiều khoá sinh viên đại học, cao học với một niềm tin: Thế hệ trẻ là tương lai của NgànhThuỷ lợi. Chính thế hệ trẻ đó sẽ đem lại hào quang cho NgànhThuỷ lợi. Xin cảm ơn Giáo sư, Tiến sỹ. Chúc sức khoẻ Giáo sư và gia đình!
Hà Nội, mùa hè 2011
HÀ QUANG
(TBT Tạp chí Tài nguyên nước )