Tìm về câu chuyện 1000 năm của Hà Nội linh thiêng hào hoa, nhà thơ- nhạc sỹ Thụy Kha đã chọn lọc những giá trị âm thanh, xâu chuỗi thành tuyển tập âm nhạc.Tuyển tập 1000 ca khúc Thăng Long Hà Nội như 1000 bậc đá nối liền quá khứ với hiện tại. Trong một ngàn thanh âm khi da diết, khi hào hùng ấy, ngân vang từ Trường Đại học Thủy lợi, có hai ca khúc được chọn đăng trong tuyển tập,” Mãi mãi tuổi hai mươi” và “ Nếu tôi không trở lại” của thầy giáo Nguyễn Qúy Lăng – BM Toán – Khoa Công nghệ thông tin, Hội trưởng Hội CCB Trường Đại học Thủy lợi
Một thời dữ dội nhưng đầy lãng mạn
Đây là những ca khúc vang lên từ khi những tập nhật ký chiến tranh “ Mãi mãi tuổi hai mươi” , “Nhật ký Đặng Thùy Trâm”… ra đời và tạo nên một sức lan tỏa mạnh mẽ làm nức lòng độc giả cả nước, đặc biệt là thế hệ trẻ.
“Chúng tôi lên đường, tuổi hai mươi, để lại trang thơ viết dở, và một tình yêu chớm nở, xếp bút nghiên chúng tôi lên đường”
Giai điệu hùng tráng của khúc quân hành “Mãi mãi tuổi hai mươi” vang lên như thôi thúc, sôi nổi đưa chúng ta về những năm tháng kháng chiến 40 năm trước, đó là đợt tổng động viên toàn bộ Khối học sinh sinh viên các trường Đại học Cao đẳng trên cả nước, ca khúc viết lên là một sự hồi tưởng về tuổi trẻ hào hùng của thế hệ học sinh sinh viên, và thầy Nguyễn Quý Lăng, khi đó là chàng trai mới bước vào tuổi đôi mươi. Gác cây bút, lớp lớp sinh viên cầm súng lên đường chiến đấu, trong số ấy có những người đã vĩnh viễn nằm lại mảnh đất anh hùng như Nguyễn Văn Thạc, Nguyễn Kỳ Sơn…và bao con người khác nữa. Những chàng trai, cô gái ngày ấy đã làm nên một huyền thoại “ Mãi mãi tuổi hai mươi”
Trong những trang nhật ký của mình, Nguyễn Văn Thạc đã nhiều dòng nhắc đến Nguyễn Quý Lăng, là người bạn học cùng lớp K15 Khoa Toán ĐH Tổng hợp HN , người đồng đội cùng tiểu đội đầy thương mến “Lăng đi xe tăng rồi”, “ta nhớ bạn, nhớ Lăng, Hậu, Hải”…
Nhớ về một thời chiến tranh khốc liệt, tưởng nhớ tri ân những đồng đội ngã xuống, những ca từ, giai điệu vẫn sáng ngời niềm tin chiến thắng ngày ấy:
“ Dù phải đốt cháy cả Trường Sơn. Lời Bác vang dội non sông. Vì quê hương chúng tôi hiến dâng tuổi thanh xuân. Vì Tổ quốc mãi mãi tự do. Lên đường nào bạn hỡi.!!!”
Nếu như, Mãi mãi tuổi hai mươi là bản hùng ca lên đường mang khí thế sục sôi của Một thời hoa lửa thì Nếu tôi không trở lại là một ca khúc trữ tình cách mạng khắc họa tâm tư của những người lính. Có lẽ rằng, bất cứ người lính nào khi ra chiến trường cũng đặt ra câu hỏi “ nếu tôi không trở lại”, bài hát dựa trên ý thơ Nguyễn Văn Thạc như lời tri ân cả thế hệ. Đằng sau có cả quê hương và gia đình để sống và chiến đấu, ca từ chứa đựng chứa đựng tình cảm tình yêu, tâm sự của những người lính trong những năm tháng ở chiến trường, nhớ về Thủ đô, nhớ về Hồ Gươm, nhớ về Tây Hồ, nhớ về những năm tháng sinh viên đầy kỷ niệm, tha thiết tâm tư của một người thanh niên lên đường chiến đấu mang theo tình yêu Hà Nội nồng nàn vút bay giữa muôn vàn gian khó.
“Nếu tôi không trở lai/ Chiều Hồ Tây có còn xanh trong mùa thu. Nếu tôi không trở lại/ Hoa bằng lăng còn tím không em?
Nói về “thời đại của mình”, thầy tâm sự “chúng tôi là những người may mắn được trở về, đó là hạnh phúc và bằng cảm xúc viết về một tuổi trẻ dữ dội nhưng cũng đầy lãng mạn trong cuộc kháng chiến vệ quốc vĩ đại của dân tộc”, và chút tâm tư, tình cảm, chút hiện thực đó đã hòa mình vào dòng chảy lịch sử của Hà Nội ngàn năm.
Thầy Nguyễn Quý Lăng giới thiệu hai ca khúc được chọn đưa trong tuyển tập 1000 ca khúc Thăng Long Hà Nội
Những nẻo đường sáng tác
Sáng tác từ năm 1974 khi còn ở Bộ tư lệnh Tăng thiết giáp, thầy Nguyễn Quý Lăng cho rằng, là một người thầy, tư duy Toán học cũng phục vụ sáng tác ca khúc rất nhiều, vì âm nhạc cũng có những cấu trúc trong kỹ thuật âm nhạc, từ ca khúc, thanh, phối khí, có những cấu trúc như công thức toán học, từ những công thức ấy để giải bài toán thì từ những kỹ thuật thanh nhạc, người nhạc sỹ chuyển tải cái tình, cái hiện thực viết nên những giai điệu.
Niềm đam mê âm nhạc và chút năng khiếu, thầy luôn tìm cho mình những cảm hứng sáng tác, bởi âm nhạc là sự phản ánh cuộc sống với nhiều góc cạnh của nó. Ở mỗi nơi từng đi qua, mỗi điểm dừng chân đều cho thầy cảm xúc để thầy viết nên những giai điệu đậm chất trữ tình.
Trở về với bục giảng, cùng với rất nhiều các thầy giáo say mê hoạt động văn hóa , văn nghệ … , thầy Nguyễn Quý Lăng viết những ca khúc chứa đựng tình cảm của mình đối với Trường Đại học Thủy lợi, gửi gắm tất cả niềm tự hào, tình thầy trò. Như tác phẩm Trở về Thủy lợi là nhớ lại những năm tháng dưới mái nhà tranh nơi sơ tán, với ngọn đèn dầu bập bùng, những đêm đông giá lạnh, nhưng thầy và trò Trường Đại học vẫn ấm áp những khát khao, ước mơ, quyết tâm học tập để xây dựng những công trình cho đất nước, ngày nay ước mơ đó đã trở thành hiện thực trong sự phấn đấu của nhiều thế hệ thày và trò.
Từ tuổi hai mươi nơi chiến trường khói lửa, thầy tâm niệm rằng, trong cuộc sống dù thời chiến hay thời bình, mỗi người luôn phải giữ ngọn lửa nhiệt tình, trách nhiệm, để biến thành hành động rất cụ thể trong mỗi công việc của bản thân. Với học sinh sinh viên ngày nay, lòng nhiệt tình, khát vọng ấy phải dồn sức cho việc học tập, là trách nhiệm của mình với cộng đồng xã hội, cái quá khứ đã qua chỉ còn lại cái âm hưởng, phải biến cái âm hưởng hào hùng đó thành cái hiện hữu thường trực trong mỗi con người mới có giá trị.
Cho đến bây giờ, ngày đứng trên bục giảng với say mê với những công thức, những bài toán, tối đến thầy Nguyễn Quý Lăng lại hết mình trong những bài ca, những tiết mục văn nghệ. Đối diện với người thày giáo – nhạc sỹ ấy, người ta đều cảm nhận được niềm say mê cháy bỏng với âm nhạc và nhiệt huyết tràn đầy ẩn dưới sự trải nghiệm sâu sắc của một người lính để lại những bài ca về tình yêu, tình người, tình đồng đội ngân vang mãi suốt chiều dài năm tháng.
Hà Linh Ngọc