Giải thưởng Nhân tài Đất việt – một sân chơi lớn luôn đồng hành với niềm đam mê của các nhà khoa học trong nước, là sự động viên khích lệ các bạn trẻ tiếp tục trên con đường nghiên cứu khoa học, sáng tạo ra những sản phẩm công nghệ thông tin, khoa học tự nhiên và y học ứng dụng rộng rãi trong cuộc sống. Trong lễ trao giải 2010 vừa qua, TS Nguyễn Văn Sơn – Phó Trưởng Khoa Năng lượng trường Đại học Thủy lợi đã đạt Giải Khuyến khích trong lĩnh vực CNTT, truyền thông, nhóm sản phẩm đã ứng dụng rộng rãi trong thực tiễn.
“Phần mềm tính toán chế độ chuyển tiếp của Trạm thủy điện” của TS Nguyễn Văn Sơn là sản phấm duy nhất của nhóm đã ứng dụng thực tiễn được lọt vào chung khảo cuộc thi khu vực miền Bắc. Phần mềm được đánh giá cao về tính đột phá trong chủ đề và lĩnh vực ứng dụng, cũng như công nghệ thông tin.
TS Nguyễn Văn Sơn (thứ 4 từ trái qua) tại buổi lễ trao giải Nhân tài Đất Việt 2010
Giải quyết bài toán thực tế
TS Nguyễn Văn Sơn cho biết, thực tế xây dựng và sản xuất điện năng là bài toán rất phức tạp. Tính toán nước va và tính toán tháp điều áp theo phương pháp giải tích mất rất nhiều thời gian công sức. Việc tính toán nói trên hiện nay ở nước ta còn một số tồn tại, hạn chế, nhiều đơn vị còn tính toán áp lực nước va và tính toán dao động mực nước của tháp điều áp theo cách riêng rẽ, không xét được ảnh hưởng qua lại giữa các hạng mục, trong tính toán lại đưa vào nhiều giả thiết làm kết quả tính toán kém chính xác; không trực quan dẫn đến dễ nhầm lẫn, sai sót mà không phát hiện ra.
Từ đó, tác giả đã suy nghĩ nghiên cứu để tìm cách tao ra một phần mềm giải quyết việc đó một cách chính xác hơn; mô phỏng bản chất vật lý của các đối tượng sát thực tế hơn; loại bỏ tối đa các giả thiết nếu có thể loại bỏ được và làm cho sản phẩm trực quan sinh động giúp cho người sử dụng dễ dàng phát hiện ra những sai sót của mình..
Với mong muốn xây dựng một phần mềm mô phỏng toàn bộ hệ thống công trình, thiết bị và chế độ điều khiển tự động các nhà máy thuỷ điện sẽ được xây dựng trong tương lai, TS Nguyễn Văn Sơn đã phát triển được phương pháp mô phỏng, phương pháp tính mới và cụ thể hoá thành một phần mềm giải quyết triệt để các vấn đề nêu trên. Phầm mềm mang tên: Phần mềm tính toán chế độ chuyển tiếp của Trạm Thủy điện.
Sản phẩm phần mềm Transients có 02 phần:
Phần 1: Giúp các kỹ sư thiết kế tính toán áp lực nước trong đường hầm dẫn nước và tính toán dao động mực nước của tháp điều áp một cách trực quan, chính xác để từ đó lựa chọn giải pháp công trình đảm bảo về kỹ thuật và hiệu quả về kinh tế.
Phần 2: Mô phỏng chế độ điều khiển hệ thống tự động của nhà máy thuỷ điện, phần này sẽ cho chúng ta thấy mức độ ổn định, chất lượng điều khiển, và chất lượng điện năng của nhà máy thuỷ điện.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Sơn đã nghiên cứu các hệ phương trình toán lý mô phỏng các bản chất vật lý của hệ thống, ứng dụng phương pháp đường đặc trưng hệ phương trình truyền sóng nước va, mô hình hóa sơ đồ, phần tử hóa, loại bỏ hầu hết các giả thiết gần đúng, lập chương trình trên máy tính giải quyết đồng thời các tồn tại.
Chương trình được lập bằng ngôn ngữ Visual basic và ngày càng được cải tiến nâng cấp với giao diện đồ họa thân thiện trực quan sinh động tính toán nhanh, giúp các nhà tư vấn tiết kiệm thời gian công sức và nâng cao độ tin cậy . Sản phẩm đã giúp các kỹ sư thiết kế tính toán nước va và tính toán dao động mực nước của tháp điều áp một cách dễ dàng, chính xác. Từ đó các nhà tư vấn có thể đưa ra các giải pháp công trình hợp lý, giảm giá thành công trình, tiết kiệm chi phí cho nền kinh tế quốc dân, nâng cao tuổi thọ của các thiết bị, đảm bảo sự làm việc ổn định của các thiết bị, hạn chế sự cố và mang lại chất lượng điện tốt nhất.
Thương mại hóa sản phẩm, chuyển giao và ứng dụng
Cũng theo TS Nguyễn Văn Sơn, hiện nay ở Việt
Tác giả Phần mềm tính toán chế độ chuyển tiếp của Trạm Thủy điện
Phần mềm sau khi ra đời cho đến nay đã được ứng dụng rộng rãi, được các đơn vị đưa vào sử dụng như: Công ty tư vấn xây dưng điện 1, Công ty tư vấn xây dưng điện 2, Công ty tư vấn xây dưng điện 4, Công ty tư vấn Sông đà, Công ty cổ phần tư vấn dầu khí điện lực, Trung tâm kỹ thuật thuỷ điện và NLTT… Đã áp dụng tính toán cho rất nhiều trạm thuỷ điện như Thuỷ điện Huội Quảng, TĐ Quảng trị, TĐ A Lưới, TĐ Za Hưng, TĐ Buôn Kớp, TĐ Hủa Na, TĐ Thái an, TĐ Xêkaman 3, TĐ Núi cốc, TĐ Dam Bri… 
Tại Công ty CP Tư vấn Xây dựng Điện 1, phần mềm đã bắt đầu áp dụng từ năm 2003. Theo TS Phạm Nguyên Hùng, Trưởng đoàn thiết kế thủy điện đánh giá, phần mềm có độ chính xác tương đương với các sản phẩm nhập ngoại cùng loại và chính xác hơn so với phương pháp truyền thống. Nếu như trước kia khi chưa áp dụng phần mềm này thì một mô hình chạy thử nghiệm phải thực hiện trong nhiều tháng nhưng khi áp dụng thì chỉ cần một vài ngày là đã cho kết quả như mong đợi.
Sự ra đời và ứng dụng phần mềm là bước đột phá trong ngành Thủy lợi – Thủy điện tại Việt
Giải thưởng của TS Nguyễn Văn Sơn là tín hiệu vui và niềm tự hào chung cho những bước phát triển mạnh mẽ áp dụng CNTT trong lĩnh vực Thủy lợi, là sự tôn vinh và trân trọng của đất nước đối với những con người trí tuệ sáng tạo, có niềm tự hào dân tộc và sự say mê, nhiệt huyết cống hiến cho cho nền khoa học nước nhà.
Hà Linh Ngọc