Người xạ thủ “gầy” làm nên huyền thoại
Sinh năm 1948 tại xã Diễn Vạn, huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An, sinh viên Trần Văn Xuân bước vào Trường Đại học Thủy lợi giữa thời kỳ chiến tranh chống Mỹ đang ở giai đoạn ác liệt. Năm 1970, khi đang học năm thứ năm, ông tình nguyện nhập ngũ và được biên chế vào lực lượng phòng không – không quân, đảm nhiệm vai trò xạ thủ tên lửa vác vai A72, loại khí tài hiện đại do Liên Xô viện trợ.
Ngay trận đầu ra quân, ông và đồng đội nhận ra sự khác biệt giữa lý thuyết thao trường và thực tiễn chiến trường. Khói tên lửa dễ làm lộ trận địa, vị trí bắn quá gần tuyến đầu khiến không ít đồng chí hy sinh. Nỗi đau mất mát ấy thôi thúc ông mày mò cải tiến thiết bị ngắm, thay đổi tham số bắn, và đặc biệt là sáng tạo “khung điểm đón” để nâng cao hiệu suất tiêu diệt mục tiêu. Dù từng bị giáng chức vì “dám nghĩ khác”, ông vẫn kiên trì theo đuổi lý tưởng khoa học trong chiến đấu. Kết quả, cải tiến của ông được quân chủng tiếp nhận, chuyên gia Liên Xô đánh giá cao và ứng dụng vào cả khí tài hải quân.
Chỉ trong ba năm, với một tiểu đội tinh gọn, đơn vị ông đã tiêu diệt tới 157 máy bay địch. Riêng ông Xuân đã bắn rơi 8 chiếc. Năm 1978, ông được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, là niềm tự hào không chỉ của quân đội, mà còn của Trường Đại học Thủy lợi.
Bản lĩnh người lính – Tinh thần người học trò
Trở lại giảng đường sau chiến thắng, với thành tích học tập xuất sắc và những cống hiến thời chiến, ông được Thủ tướng Phạm Văn Đồng đặc cách công nhận tốt nghiệp. Từ một sinh viên xuất sắc, ông tiếp tục công tác trong quân đội, trở thành Thượng tá, để lại nhiều tài liệu chuyên môn có giá trị thực tiễn, đóng góp cho sự phát triển của ngành phòng không – không quân.
Với ông, học không chỉ là tiếp thu tri thức mà còn là sự rèn luyện tư duy, là trách nhiệm với bản thân và Tổ quốc. Ông chia sẻ với thế hệ trẻ: “Có một điều luôn đúng với mọi thời đại, đó là phải học thật chắc, thật sâu, học đến tận cùng vấn đề, để có thể ứng dụng trong mọi hoàn cảnh. Chỉ khi ấy, kiến thức mới là sức mạnh thực sự.”
Sợi dây kết nối của những người từng khoác áo lính
Cách đây hơn 1 năm, tại Trường Đại học Thủy lợi, đã diễn ra Lễ ra mắt Ban liên lạc cựu sinh viên chiến sĩ, nhân kỷ niệm 79 năm thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. Sự kiện ghi dấu sự hội ngộ xúc động của những người lính – sinh viên một thời xông pha trận mạc, nay cùng nhau ôn lại truyền thống, chia sẻ kỷ niệm và tiếp lửa cho thế hệ đi sau.
Theo thống kê, giai đoạn 1965–1975, gần 700 sinh viên Thủy lợi đã xếp bút nghiên lên đường nhập ngũ, mang theo lời thề “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Sau ngày thống nhất đất nước, họ quay trở lại giảng đường, hoàn thành ước mơ, trở thành kỹ sư, cán bộ quản lý, nhà khoa học, góp phần vào công cuộc xây dựng Tổ quốc.
Thay mặt cựu sinh viên chiến sĩ, ông Vũ Trọng Hà, nguyên Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ – Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), khẳng định: “Ban liên lạc không chỉ là nơi gắn kết mà còn là điểm tựa tinh thần, nơi tiếp nối truyền thống yêu nước, nghĩa tình, tri thức và trách nhiệm của lớp lớp sinh viên Thủy lợi.”
Buổi lễ thêm phần xúc động khi bài thơ “Sinh viên – Chiến sĩ Thủy lợi” do anh hùng Trần Văn Xuân sáng tác vang lên giữa hội trường:
Ra đi
Chết – Sống, một thời
Vào sinh – Ra tử
Cuộc đời gặp may
Nên được gặp mặt, hôm nay
Thầy yêu, bạn mến.
Đong đầy Tình thương
Ngày đi, từ biệt mái trường
Nhà 3, nhà 4…
Giảng đường, người yêu
Chia tay, hứa hẹn rất nhiều
Vườn hoa?
Chả đếm được bao nhiêu buồn?
Tôi không tính nổi lệ tuôn
Bởi lưu lượng nó tự nguồn thương đau
Bài thơ khơi dậy bao ký ức, bao trăn trở và cả niềm tự hào của những người từng bước qua chiến tranh bằng lòng can trường và đức hy sinh.
Vợ chồng Ông Trần Văn Xuân về dự Lễ kỷ niệm 65 năm thành lập Trường Đại học Thủy lợi
Một đời vì nước – Một đời vì nghĩa tình
Đằng sau chiến công lẫy lừng của Anh hùng Trần Văn Xuân là câu chuyện hậu phương thấm đẫm nghĩa tình. Người vợ hiền của ông – cô giáo Nguyễn Thị Thanh Tú – từng một mình nuôi con, chăm mẹ già, vượt qua năm tháng chiến tranh đầy gian khó. Họ đến với nhau bằng những lá thư viết vội, bằng ký ức của một thời lao động tập thể trên cánh đồng Tiền Phong. Hôn nhân của họ – kết tinh của hậu phương và tiền tuyến – là minh chứng đẹp đẽ cho tình yêu thời chiến.
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Trường Đại học Thủy lợi tự hào tri ân những người con ưu tú như Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Trần Văn Xuân – biểu tượng của tinh thần “Sinh viên – Chiến sĩ Thủy lợi”, người đã làm rạng danh truyền thống nhà trường và trở thành ngọn lửa truyền cảm hứng cho bao thế hệ sinh viên hôm nay và mai sau.
Bình Dương tổng hợp