C
PGS.TS Lê Thị Nguyên
húng tôi đến thăm cô vào một chiều đầu mùa hạ, những ánh nắng vàng nhạt cuối ngày càng làm cho cảnh vật thêm đẹp và ẩn trong đó là sự hạnh phúc, mãn nguyện về cuộc sống gia đình, tự hào về cuộc đời làm khoa học của mình.
Bước vào căn phòng là sự niềm nở, chân tình, chứa chan niềm yêu thương của chủ nhân, sự bày đặt ấm cúng trong căn phòng đã làm chúng tôi hình dung đến người phụ nữ đảm đang, hết lòng vì gia đình. Bức ảnh gia đình 4 người với khuôn mặt rạng ngời hạnh phúc, chồng cô – Phó Giám đốc công ty tư vấn xây dựng Hà Nội, cô con gái cả là giảng viên trường Đại học Kiến Trúc hiện đang làm tiến sĩ tại Pháp, cô con gái út hiện đang học thạc sĩ tại Thái Lan. Một cuộc sống hạnh phúc đang hiện hữu trong cô được dựng xây bằng ý chí, nghị lực, niềm say mê khoa học. Gặp chúng tôi cô rất vui và xúc động vì lâu lắm cô mới lại được sống trong những giây phút đầy ắp kỷ niệm thế này.
Ngày ấy, tạm biệt cầu Hàm Rồng lịch sử, tạm biệt Sông Mã anh hùng cô học trò Lê Thị Nguyên mang theo mình bao hoài bão sang đất nước Rumani xa xôi. Khác với những người bạn nô nức lên đường bảo vệ tổ quốc cô Nguyên với quyết tâm lớn lao học về để xây dựng đất nước. Tốt nghiệp loại giỏi tại Rumani cô Nguyên về nhận công tác tại trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội.
Đến năm 1980 cô chuyển về trường ĐH Thủy Lợi, là giáo viên bộ môn Cải tạo đất. Hơn hai muơi năm gắn bó với mái trường thuỷ lợi, những kết quả và đóng góp của cô cho sinh viên và mái trường này thật đáng trân trọng. Khi về giảng dạy tại trường mặc dù đã gặp phải một khó khăn không nhỏ đó là làm trái với chuyên môn của mình nhưng người nữ giảng viên ấy vẫn không ngại khó khăn vất vả, miệt mài, say mê nghiên cứu để trau dồi cho mình một kiến thức chuyên môn vững vàng đồng thời truyền lại cho sinh viên những kiến thức mà mình đã học tập và tích luỹ được.
Quá trình nghiên cứu tưới nước cho cây cà phê vùng Tây Nguyên 
Năm 1983 cô làm nghiên cứu sinh trong nước với đề tài “Nghiên cứu mối quan hệ giữa hệ thống cây trồng & việc sử dụng nước ở đồng bằng Sông Hồng”. Năm 1987 khi đang mang thai con gái thứ hai, cô Nguyên đã không ngại khó khăn của người phụ nữ để vào Tây Nguyên tham gia nghiên cứu dự án tưới cho cây cà phê – đây là một trong những đề tài cấp bộ được đánh giá là có vai trò khá quan trọng trong việc phát triển kinh tế các tỉnh vùng Tây Nam Bộ. Với những kết quả đạt được trong quá trình nghiên cứu cô đã vinh dự được nhận bằng phát minh sáng chế chứng nhận quyền tác giả “Sơ đồ tưới tiêu cho cà phê Tây Nguyên” vào tháng 9/1987 của Ủy ban Khoa học Kỹ thuật Nhà nước. Đến năm 1994 cô bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ nhưng không dừng lại ở đó, cô còn tham gia nhiều khoá học ngắn hạn ở trong nước và nước ngoài và cũng trong năm 2004 với những cống hiến xuất sắc cho khoa học cô được nhà nước phong tặng danh hiệu Phó Giáo sư.
Trong suốt 30 năm làm khoa học của mình cô đã viết và tham gia biên soạn nhiều cuốn sách phục vụ giảng dạy cũng như sách tham khảo, cô là chủ nhiệm và tham gia mười công trình nghiên cứu khoa học cấp bộ và cấp nhà nước, trong đó có năm đề tài đạt loại xuất sắc. Cô được tặng rất nhiều bằng khen, huy chương của ngành giáo dục, ngành Thuỷ Lợi. Điển hình là công trình “Sơ đồ tưới tiêu cây cà phê Tây Nguyên”, hay đề tài “Nghiên cứu dự báo hạn hán vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên và xây dựng các giải pháp phòng chống”-Đề tài nhà nước (2003-2005). Bên cạnh đó cô có 15 bài báo đăng trên các nhiều tạp chí như Tập san của Bộ Thuỷ Lợi, KHKT Thuỷ Lợi & Môi trường – Trường Đại học Thuỷ Lợi, Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Hiện nay tuy sắp nghỉ công tác, nhưng niềm đam mê khoa học trong cô không mệt mỏi, cô vẫn tiếp tục nghiên cứu và cống hiến cho nền khoa học nước nhà.
Đi rất nhiều nơi và đến rất nhiều nước, đôi khi là những chuyến đi để học hỏi kinh nghiệm của các nước bạn, có lúc với tư cách là một cán bộ đến phổ biến khoa học kĩ thuật cho bà con nông dân việt Nam ở các tỉnh. Ít ai nghĩ rằng cô Nguyên lại là một tiến sĩ, một PGS nữ đầu tiên trong ngành Thủy lợi, với phong cách giản dị, lòng nhiệt tình của cô thể hiện qua từng chuyến công tác. Cô đã từng đến Israen cùng với đoàn cán bộ khoa học Đông Nam Á để trao đổi các kinh nghiệm về tưới tiêu cho nông nghiệp, đến Hà Lan để học tập kinh nghiệm khai thác và quản lý nước hay đến Ấn Độ, trực tiếp gặp gỡ những người nông dân trên đất nước bạn để tích luỹ những kinh nghiệm của người nông dân mà người xưa thường nói “Trăm hay không bằng tay quen”. Tại Hà Lan Tại Nam Tư Cùng những người bạn tại Isaren Tại Đức Với nông dân Ấn Độ
Những chuyến đi nghiên cứu tại Cộng Hoà Liên 
Không chỉ nghiên cứu, viết sách, hàng ngày cô vẫn gắn liền với những giờ lên lớp, với cô việc giảng dạy cho sinh viên là một niềm vui lớn trong cái nghề mà cô đã cả đời gắn bó. Cô Nguyên tích cực tham gia hướng dẫn sinh viên làm nghiên cứu khoa học và đã có hai đề tài NCKH đạt giải nhì (năm học 2000-2001) và hai giải ba năm học 2002-2003, 2004-2005. Cô liên tục trong 14 năm liền đạt danh hiệu giáo viên dạy giỏi. Năm 1999, được bộ Nông nghiệp và PTNT tặng bằng khen đã có thành tích hoàn thành tốt nhiệm vụ đào tạo từ năm 1994 đến 1999. Năm 2002, cô được Bộ trưởng bộ GD và ĐT tặng huy chương Vì sự nghiệp giáo dục. Năm học 2002 – 2003, được Bộ Nông Nghiệp & PTNT công nhận là giáo viên giỏi cấp Bộ. Năm 2005, cô vinh dự được Thủ tướng chính phủ cấp bằng khen. Cô đã trực tiếp hướng dẫn và tham gia các hội đồng bảo vệ luận văn thạc sĩ , kỹ sư của trường.
Phát biểu tại Hội thảo Bãi Cháy năm 1994 Hướng dẫn sinh viên thực tập Làm phiên dịch cho những người bạn nước ngoài trong chuyến thăm quê Bác Phát biểu tại cuộc họp hội phụ nữ
Cuộc sống và công việc hàng ngày của cô Nguyên bình dị như bao người vợ phụ nữ Việt Nam khác, với cô Nguyên một ngày bắt đầu vào lúc 5h sáng, cô dành một chút thời gian để tập thể dục, sau đó chuẩn bị bữa sáng cho cả gia đình. Đến cơ quan và bắt đầu công việc từ lúc 7h. Dù bận rộn đến đâu nhưng cô vẫn cố gắng thu xếp để chuẩn bị bữa cơm ngon vào buổi tối, vì buổi tối mọi người trong gia đình mới tụ họp đông đủ. Nhiều ông bố bà mẹ vì quá mải mê làm kinh tế hay nghiên cứu thường không quan tâm đến con cái mình, bỏ bê công việc nhà hoặc nếu quan tâm thì lại là biện pháp mạnh nhưng với cô thì lại khác. Cô luôn luôn biết cân bằng giữa công việc xã hội và gia đình. Tự cô đã dạy dỗ bài bản và khoa học con cái từ những ngày đầu, bận bịu nhưng vẫn dành thời gian bảo ban, nhắc nhở. Mẹ con thường đối thoại trao đổi, qua đó cô cũng biết con đang làm gì, nghĩ gì. Ân cần và khéo léo cô vừa là người mẹ vừa là người bạn với các con, chia sẻ cùng con dù là chuyện riêng tư hay học hành, công việc. Dạy tốt chị cả, nhắc chị phải giúp đỡ em như lúc mẹ dạy. Có lẽ chính phương pháp dạy dỗ “đặc biệt” ấy của cô Nguyên mà các con cô đều đã trưởng thành và tương lai cũng là những nữ Tiến sĩ giống như mẹ.
Quan tâm đến gia đình mà vẫn bố trí thời gian dành cho nghiên cứu một cách rất hợp lí. Vì chuyên ngành là Nông Nghiệp, sang Thủy Lợi công tác, cô đã phải tìm hiểu nhiều về Thủy lợi để có thể nâng cao trình độ chuyên môn. Nhìn những thành quả mình đạt được hạnh phúc đó thật lớn lao. Khi thấy chúng tôi thắc mắc : “ Ở thời cô, phụ nữ học cao rất hiểm, vẫn còn quan niệm là đàn bà lo việc nhà, đàn ông lo việc nước. Cô có gặp khó khăn gì nhiều không ạ, chồng cô tạo điệu kiện để cô học tập và nghiên cứu như thế nào?”
Cô đã vui vẻ kể cho chúng tôi nghe : cũng là do niềm đam mê, từ nhỏ cô đã là người rất “mê” học, và chính từ sự say mê ấy mà cô không để ý nhiều đến quan niệm xã hội. Cô nghĩ là người phải có ích cho xã hội, thế thôi. Nếu ai cũng nghĩ đến quan niệm xưa cũ thì làm gì có phụ nữ làm khoa học và tham gia công tác xã hội. Hiện nay Việt
Cô Nguyên hạnh phúc bên gia đình
Nói chuyện với cô Nguyên chúng tôi có cảm giác như mình đang tâm sự với chính mẹ của mình. Ở cô, tôi thấy có thể học hỏi được biết bao nhiêu là điều thú vị từ kiến thức chuyên môn cho đến việc chia sẻ những tâm sự kín đáo và những kinh nghiệm quí báu để sau này có thể vun đắp lên một tổ ấm hạnh phúc. Và cũng chính ở cô cho tôi thêm sức mạnh để đi theo con đường học tập mà mình đã lựa chọn.
Chia tay cô khi mặt trời đã xế bóng. Ngoài kia thành phố đã lên đèn, gia đình cô trò chuyện vui vẻ và quây quần bên mâm cơm tối kết thúc một ngày làm việc- một ngày rất đời thường của PGS Lê Thị Nguyên. Chia tay cô ấn tượng để lại trong tôi là người phụ nữ hiện đại hết lòng cho khoa học nhưng cũng không quên những giá trị truyền thống- giá trị sự thành đạt của các con và hạnh phúc của cả gia đình thể hiện ngay trong những điều bình dị nhất.
Vân Khánh và Phạm Thơm thực hiện
Mọi góp ý xin gửi về địa chỉ guongmat@wru.edu.vn