Nông nghiệp và phát triển nông thôn là một trong những ngành kinh tế quan trọng của quốc gia. Các hoạt động sản xuất nông nghiệp góp phần thiết yếu trong bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, ổn định đời sống và an sinh xã hội. Tuy nhiên, hoạt động này cũng tạo áp lực lớn cho môi trường, trong đó có vấn đề chất thải nhựa trong ngành. Tổng lượng chất thải rắn (bao gồm chất thải nhựa) phát sinh từ trồng trọt khoảng 661,5 nghìn tấn/năm (gồm 550 nghìn tấn ni lông, 77,49 nghìn tấn vỏ bao bì phân bón và 33,98 nghìn tấn vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật); chất thải rắn phát sinh từ chăn nuôi là 67,93 triệu tấn, trong đó riêng chất thải nhựa 77 nghìn tấn từ nhựa vỏ bao bì thức ăn; thủy sản là 880 nghìn tấn bùn thải và 273 nghìn tấn chất thải nhựa từ bao bì thức ăn, vỏ thuốc thú y và các loại chất rắn khác.. Chính từ hiện trạng trên, cần thiết thúc đẩy các giải pháp hành động giảm thiểu chất thải nhựa ngành nông nghiệp một cách có hệ thống.
Theo ông Phùng Đức Tiến – Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các giải pháp này phải huy động nguồn lực của tất cả các bên nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong hoạt động sản xuất, hướng tới phát triển nền sản xuất nông nghiệp có trách nhiệm, hiện đại, hiệu quả và bền vững. Qua đó, góp phần xây dựng nền kinh tế nông nghiệp tuần hoàn, thân thiện với môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Thúc đẩy mô hình thu gom và tái chế hiệu quả
Hiện nay, một số giải pháp đang triển khai tại nhiều địa phương, giúp giảm thiểu, thu gom, phân loại, tái sử dụng và tái chế chất thải trong các hoạt động sản xuất nông nghiệp.
Điển hình là mô hình thu gom rác thải nhựa trên tàu cá, kết nối với cơ sở thu hồi vật liệu tại Quy Nhơn (Bình Định), thuộc Dự án “Nhân rộng mô hình cộng đồng quản lý chất thải sinh hoạt và nhựa tại 5 thành phố” được tài trợ bởi UNDP Việt Nam và Đại sứ quán Nauy tại Việt Nam. Chất thải nhựa được tái chế thành các sản phẩm như: viên nén nhiêu liệu (RDF), các sản phẩm tái chế như: ngói lợp, gạch, hàng rào và các sản phẩm khác.
Gạch tái chế từ cất thải nhựa- Dự án UNDP _DWP5C giai đoạn 2 (Ảnh: Phương Lan)
Cụ thể, hoạt động gom rác thải nhựa trên tàu cá, kết nối với cơ sở thu hồi vật liệu giúp tận dụng lực lượng ngư dân thành thành viên trong tổ thu gom rác trên biển, giảm thiểu lượng chất thải nhựa trôi nổi, đem lại thu nhập cũng như gia tăng giá trị kinh tế cho nguồn chất thải có thể tái chế.
Hay như mô hình chuyển đổi phao xốp trong nuôi trồng thủy sản sang vật liệu nổi theo quy chuẩn tại Quảng Ninh. Hoạt động này hướng tới việc thay thế dần vật liệu nhựa dùng một lần, khó thu gom và tái sử dụng bằng vật liệu đã tái chế, thân thiện với môi trường…
Cán bộ Hải đội Biên phòng 2 BĐBP Quảng Ninh cùng đoàn viên thanh niên địa phương thu gom rác thải nhựa, phao xốp từ hoạt động nuôi trồng thủy sản trên biển thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Ảnh: Internet
Ngoài ra, An Phát Bioplastics, doanh nghiệp số 1 Đông Nam Á trong lĩnh vực sản xuất bao bì màng mỏng đã mở rộng nghiên cứu, phát triển, sản xuất dòng sản phẩm sinh học phân hủy hoàn toàn, thân thiện với môi trường như: Túi sinh học phân hủy hoàn toàn, màng bọc thực phẩm, dao-thìa-nĩa sinh học phân hủy hoàn toàn Không chỉ vậy, sản phẩm màng nông nghiệp, lưới đánh cá từ nguyên liệu phân hủy sinh học AnBio cũng được nghiên cứu, sản xuất thành công đem lại giải pháp xanh cho ngành nông – ngư nghiệp.
Túi lưới giữ rác thải nhựa trên tàu cá (Ảnh: Internet)
Để thực hiện thành công kế hoạch quốc gia về giảm thiểu chất thải nhựa trong ngành nông nghiệp, bà Ramla Khalidi – Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam khuyến nghị Việt Nam cần đẩy nhanh các giải pháp hiệu quả hướng tới kế hoạch quốc gia.
Việt Nam cần xây dựng dữ liệu cơ sở về ô nhiễm nhựa và chất thải nhựa, cũng như hệ thống giám sát khả thi từ cấp quốc gia đến cấp tỉnh để đánh giá quá trình giảm thiểu chất thải nhựa trong lĩnh vực nông nghiệp. Đồng thời, thúc đẩy những mô hình thu gom và tái chế hiệu quả, sử dụng vật liệu đóng gói thay thế cho nhựa dùng một lần trên đồng ruộng; tập huấn người dân và các bên liên quan trong nông nghiệp về tác động đến môi trường của nhựa cũng như sự sẵn có của các giải pháp thay thế.
Nguyễn Thị Phương Lan