Nhân dịp kỷ niệm 35 năm ngày giải phóng miền
Ngay từ lúc lên chương trình, lãnh đạo Nhà trường đã rất quan tâm ủng hộ chuyến đi của đoàn chứa đựng nhiều nội dung giáo dục truyền thống – lịch sử: hành hương về chiến trường Quảng- Trị và các Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Đường 9, Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn cùng các địa danh đã đi vào lịch sử như: Khe Sanh, Làng Vây, Tà Cơn, ĐaKRông,…việc đến thăm và ủng hộ quỹ khuyến học cho học sinh Trường trung học cơ sở Thành Cổ – Thị xã Quảng Trị, tham quan công trình thủy lợi đầu mối Nam Thạch Hãn cũng mang ý nghĩa thiết thực trong việc giáo dục truyền thống xây dựng Tổ quốc không chỉ cho các đồng chí hội viên Hội Cựu chiến binh nhà trường nói riêng mà còn đối với cán bộ, giáo viên và sinh viên của trường. Bài viết này lược thuật những hoạt động của đoàn liên quan đến các nội dung giáo dục truyền thống-lịch sử trên miền quê Quảng Trị, những hoạt động mà mỗi thành viên của đoàn đều hết sức xúc động khi được tham gia và không thể nào quên.
Ngay khi đến ga Đông Hà, các thành viên trong đoàn đã rất phấn khởi khi thầy giáo Nguyễn Quý Lăng – Chủ tịch Hội Cựu chiến binh ra đón. Xúc động hơn nữa khi thầy Lăng trên đường công tác đã đến thăm và mời gia đình thân nhân liệt sỹ Nguyễn Kỳ Sơn-cựu sinh viên Khóa 12, người chiến sỹ đã hy sinh trên chiến trường Quảng Trị cùng tham gia các hoạt động của đoàn. Cuộc gặp gỡ của đoàn ngay sân ga Đông Hà với cụ thân sinh ra liệt sỹ Nguyễn Kỳ Sơn và người em gái của liệt sỹ thật cảm động và đầy ý nghĩa.
Khởi đầu cho chuỗi các hoạt động, đoàn đến thăm Thành Cổ Quảng Trị. Như chúng ta đều biết, Thành Cổ Quảng Trị được thế giới biết đến và kính phục bởi cuộc đấu tranh anh dũng để bảo vệ Thành Cổ suốt 81 ngày đêm của các chiến sỹ giải phóng quân và nhân dân Quảng Trị.
Thành Cổ Quảng Trị
Sau khi làm lễ viếng tại Đài liệt sỹ Thành Cổ Quảng Trị, đoàn đã được đồng chí Lê Lương Thọ – hướng dẫn viên tại Thành Cổ Quảng Trị giới thiệu kỹ về giai đoạn cực kỳ khốc liệt và gian khổ suốt 81 ngày đêm của quân và dân ta để giữ vững Thành Cổ trước sự tấn công ác liệt của kẻ thù.
“Hai phần ba tỉnh Quảng Trị được hoàn toàn giải phóng vào đầu năm 1972 là sự quyết định thắng lợi tại bàn Hội nghị Paris về chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam. Vì vậy, để làm thay đổi hội nghị, Mỹ – ngụy đã âm mưu huy động tối đa lực lượng và phương tiện nhằm tái chiếm thị xã Quảng Trị mà trong đó mục tiêu đánh phá hàng đầu là Thành Cổ.
Đoàn viếng và thắp hương tại Đài liệt sỹ Thành Cổ Quảng Trị 
Tại thị xã nhỏ bé chưa đầy 2 km2 này, địch đã tập trung vào đây mỗi ngày 150 – 170 lần máy bay phản lực, 70 – 90 lần máy bay B52, 12 – 16 tàu khu trục, tuần dương hạm, 2 sư đoàn dù và thuỷ quân lục chiến, 1 liên đoàn biệt động, 4 trung đoàn thiết giáp (với 320 xe tăng, xe bọc thép) và hàng chục tiểu đoàn pháo cỡ lớn…
Chỉ trong vòng 81 ngày, Mỹ- ngụy đã ném xuống đây gần 330.000 tấn bom đạn, tương đương sức công phá của 7 quả bom nguyên tử mà Mỹ đã ném xuống Nhật Bản năm 1945. Riêng ngày 25/7, chúng xả vào Thành Cổ hơn 5000 quả đại bác.
Trước cuộc tấn công cực kỳ dã man đó, quân và dân ta dù số lượng không đông (các đơn vị của sư 320, 308, 325 là chủ yếu) song với ý chí quyết tâm cao độ, tinh thần chiến đấu kiên cường đã đánh địch bật ra khỏi Thành Cổ và cả thị xã mà có khi “mỗi mét vuông đất là cả một mét máu”.
Chiến công ở Thành Cổ Quảng Trị đi vào lịch sử đấu tranh cách mạng của dân tộc Việt
Tại đây, đoàn cũng đã đến thắp hương tại Đài chiến tích chiến sỹ-sinh viên Thành Cổ – một nét hào hoa rất riêng trong ngút ngàn khốc liệt bi tráng của chiến trường này ngày ấy. Cựu chiến binh Ngô Văn Nhung đã không cầm được nước mắt khi nhớ đến những người đồng đội, những người bạn sinh viên cùng lớp năm xưa đã hy sinh tại chiến trường này. Thầy Nguyễn Quý Lăng cũng không giấu nổi nghẹn ngào khi tâm sự về liệt sỹ Nguyễn Văn Thạc, người bạn thân hồi cùng học khoa Toán – trường đại học Tổng hợp. Thầy Lăng cũng cho biết thêm, chính những cảm xúc này đã như một sự dẫn dắt để thầy sáng tác ca khúc “Mãi mãi tuổi 20”, một ca khúc được xem như bài ca truyền thống của lớp sinh viên “gác bút nghiên đi bảo vệ Tổ quốc”
“Chúng tôi lên đường
Tuổi hai mươi
Đế lại trang thơ viết dở
Và một tình yêu chớm nở
Xếp bút nghiên chúng tôi lên đường…”
Viếng và thắp hương tại Đài chiến tích chiến sỹ-sinh viên Thành Cổ 
Sau khi rời Thành Cổ, đoàn thực hiện nghi thức thả hoa trên dòng sông Thạch Hãn. Bến thả hoa nằm trong cụm công trình Đài tưởng niệm Thành Cổ, tháp chuông Thành Cổ, quảng trường Thành Cổ và nhà hành lễ, đã tạo nên khu quy hoạch thống nhất, đồng bộ, những điểm nhấn của quần thể di tích Thành Cổ Quảng Trị. Bến thả hoa có lầu chuông, lầu trống với tổng diện tích sàn 240m2 được xem là công trình phục vụ nhân dân cả nước mỗi khi về với Thành Cổ Quảng Trị để thăm viếng, dâng hương, thả hoa cho những người anh hùng đã ngã xuống để giải phóng quê hương, đất nước. Đứng trên bến thả hoa, mỗi người đều thấy bồi hồi trong lòng khi nhớ đến những vần thơ của Cựu chiến sỹ quân giải phóng Lê Bá Dương, trong lần quay lại Thành Cổ Quảng Trị kết bè hoa thả xuống dòng Thạch Hãn, con sông đang chứa trong lòng nó hàng trăm linh hồn liệt sỹ đồng đội, đã bật lên từ đáy lòng:
Đò xuôi Thạch Hãn xin chèo nhẹ
Đáy sông còn đó bạn tôi nằm
Có tuổi hai mươi thành sóng nước
Vỗ yên bờ bãi mãi ngàn năm.
Đoàn thực hiện nghi thức thả hoa trên dòng sông Thạch Hãn
Sau buổi chiều dành thời gian đến thăm và tặng quà cho học sinh Trường Trung học cơ sở Thành Cổ và cụm công trình thủy lợi đầu mối Nam Thạch Hãn, đoàn đã dành hầu hết thời gian của ngày thứ hai để thực hiện chuyến viếng thăm Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Đường 9, Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn cùng các địa danh lịch sử khác.
Theo thông tin lịch sử, Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Đường 9 là nơi 10.087 liệt sỹ yên nghỉ trên quả đồi mênh mông, lộng gió. Nơi đây có tới 210 ngôi mộ tập thể, trong đó có ngôi mộ chứa 105 người. Chiến dịch ác liệt năm Mậu Thân đã khiến hàng ngàn chiến sỹ quyện xác ở huyện Cam Lộ. Máu thịt của các anh lẫn vào cát bụi, thấm sâu vào từng nắm đất. Trong thời gian làm lễ, thắp hương và viếng mộ liệt sỹ, đoàn đã gặp nhiều đoàn khách, các gia đình thân nhân đến viếng Nghĩa trang và không khỏi nghẹn ngào lúc chứng kiến cảnh những phụ nữ oà khóc khi nhận được thông tin về phần mộ người thân của mình.
Viếng và thắp hương tại Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Đường 9
Đoàn cũng đã đến viếng và thắp hương tại Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn. Tại đây, đoàn đã được Ông Hồ Tất Ái – Trưởng Ban quản lý nghĩa trang đón tiếp và trực tiếp tổ chức cho đoàn dâng hương ở đến thờ Bác Hồ hết sức trang trọng. Trong tiết trời lâm thâm mưa, các đoàn đến viếng Nghĩa trang như càng đông hơn, dù rất bận nhưng ông Ái cũng dành nhiều thời gian tâm tình, chia sẻ những câu chuyện với khách đến viếng nghĩa trang về đồng đội của mình – những người nằm xuống đã trở thành người thân với cuộc sống của những người chăm nom nghĩa trang.
Khu vực Nghĩa trang Liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn rộng gần 40ha và là nơi có đến 10.263 ngôi mộ liệt sỹ. Nghĩa trang được chia 5 khu: khu 1 nằm ở trung tâm nghĩa trang trên một ngọn đồi có độ cao 32,4 m gồm 935 ngôi mộ liệt sỹ quê Hà Nội, Bình Trị Thiên và các tỉnh phía Nam; khu 2 gồm 2.268 ngôi mộ liệt sỹ các tỉnh: Hà Tây, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Hoà Bình và các phần mộ tử sỹ; khu 3 gồm 2.131 ngôi mộ liệt sỹ các tỉnh Hải Dương, Hưng Yên, Thái Bình, Bắc Ninh, Bắc Giang; khu 4 gồm 3.142 ngôi mộ liệt sỹ các tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hoá; khu 5 gồm 1.187 ngôi mộ liệt sỹ các tỉnh Hà Giang, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Bắc Cạn, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc…Đứng trong Nghĩa trang Liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn, giữa bao la trời đất, và từ máu xương hàng vạn người hòa tan nơi đây, có một thông điệp câm lặng đã được một nhà văn “dịch” ra rằng: “Những người lính hi sinh nơi đây không phải để được phong anh hùng và hoa tươi dâng trước mộ. Họ chết cho một lẽ duy nhất là khát vọng sống, là đằng sau họ cuộc sống sẽ được thiết kế trở lại trên sự ấm no, công bằng và nhân phẩm”. (Hoàng Phủ Ngọc Tường – trích bút ký Đêm chong đèn nhớ lại).
Chuyến đi học tập, tham quan thực tế tại Tỉnh Quảng Trị của đoàn cán bộ, giáo viên và cựu chiến binh đã thực hiện được những ý nguyện ban đầu đặt ra. Khó có thể kể hết tâm sự của mỗi thành viên trong suốt chuyến đi, chúng tôi xin mượn lời của đồng chí Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn ghi tại Bảo tàng Thành Cổ Quảng Trị để nói thay cho cảm nhận và ấn tượng của đoàn “Chúng ta đã chịu đựng được không phải vì chúng ta là gang thép, vì gang thép cũng tan chảy dưới bom đạn của chúng mà chúng ta là con người, những con người Việt Nam với truyền thống bốn ngàn năm văn hiến đã giác ngộ sâu sắc trách nhiệm trọng đại trước Tổ quốc và thời đại”.
(Trong bài viết có sử dụng nhiều tư liệu từ các nguồn tổng hợp trên mạng)
Quảng Trị, tháng 4 năm 2010
Phạm Xuân Trung – P4